Yazar Peren Birsaygılı Mut, İsrail’in kuruluşuna katkı sağlayan 30 siyonist müellifin portrelerini, yapıtlarını ve devrin yayın organlarını tahlil etti.
Mut, “İsrail’in Zihin Haritası: Siyonist Edebiyat” başlıklı yeni kitabında, İsrail’in kurucu edebi ve düşünsel altyapısını ortaya koydu. Devrin gazete, mecmua ve yayınevlerinden yola çıkarak İsrail’in fikir dünyasının derinlemesine incelendiği çalışma, Farabi Kitap tarafından yayımlandı.
Taksim Camii Kültür Sanat Merkezi içerisindeki Taksim Kitabevi’nde okurlarla bir ortaya gelen Mut, yeni kitabı üzerine söyleşi yaptı ve kitaplarını imzaladı.
“Filistin o denli bir saha ki çalışmaya başladığınızda bırakamıyorsunuz”
Bu yapıtıyla Türkiye’deki Filistin çalışmaları literatürüne katkı sunmayı hedefleyen Mut, programda yaptığı konuşmada, 2008-2009 yıllarında Türkiye’de Filistin edebiyatının gereğince bilinmediğini belirterek, “Sadece Filistinli büyük vatan şairi Mahmud Derviş’i tanıyorduk. O vakit Filistin edebiyatını çalışmaya karar verdim. Bir yandan da ‘bir Filistin edebiyatı belgeseli yapabilir miyiz’ diye eşimle hayal kurduk. ‘5 kısım olarak kıymetli Filistinli edebiyatçıların hayat öyküsünü, Türk toplumuna anlatsak’ dedik ve o devir 5 isim seçtik.” dedi.
Mut, birinci olarak belgesel için Mahmud Derviş, Gassan Kenefani, Fatma Tuğan, Naci El-Ali ve Semih El-Kasım isimlerini belirlediklerini aktararak, şöyle devam etti:
“Bu belgesel için eşim, 8, 9 ülkeye seyahat etti. Bu edebiyatçıların aileleriyle görüştük, yakın arkadaşlarıyla röportajlar yaptık. Ben de belgesel metinlerini yazdım. Böylelikle belgesel ‘Sürgündeki Sevda Filistin’ ismiyle çıkmış oldu ve beş kısım halinde sanırım 2014’te TRT Belgesel’de yayımlandı. Beğenildi, hoş reaksiyonlar de aldı. Lakin Filistin o denli bir saha ki çalışmaya başladığınızda bırakamıyorsunuz. ‘Belgesel metinlerin üzerine biraz daha çalışayım, geliştireyim’ dedim ve birinci kitabım ‘Zeytin Ağaçlarının Ortasında Filistin Direniş Edebiyatından Portreler’ 2017’de çıktı. Bu kitap, İsrail’in kuruluşundan sonra Filistinli edebiyatçıları anlatıyordu, yani 1948 sonrası.”
“Yaşanan toplumsal olaylara karşı kürsüde daima Filistinli edebiyatçılar, şairler var”
Filistin direnişi ve edebiyatının Osmanlı’nın bölgeden çekilmesi ve orada bir İngiliz mandası kurulmasıyla başladığına işaret eden Mut, Filistinlilerin 1920’de, 1923’te, 1930 ve 1939’da siyasi olaylara karşı ayaklandığını aktararak, “O devirler bölgeye büyük bir siyonist göç başlıyor. O periyottan itibaren de çok sayıda katliam da başlıyor. Mesela 1920’de siyonist çeteler, mescitleri, okulları, tren istasyonlarını bombalatıyorlar. O dönemki yaşanan toplumsal olaylara karşı kürsüde daima Filistinli edebiyatçılar, şairler var. Mesela Muhammed İzzet Derveze var. Kendisi daha çok bizim ülkemizde İslam alimi kimliğiyle tanınır fakat kıymetli bir edebiyatçıdır.” diye konuştu.
Peren Birsaygılı Mut, Türkiye’nin Ulusal Uğraş devrinde yaşadıklarının benzerini, Filistin halkının da yaşadığına dikkati çekerek, Mehmet Akif Ersoy üzere kaç usta şairin de o devir Filistin’den çıktığını, vatanlarını savunmak için kaleme sarıldıklarını söyledi.
İkinci kitabını “Kalem ve Tüfek Büyük Filistin İsyanı’ndan Portreler (1936-1939)” başlığıyla, üçüncü kitabını da İzzeddin el-Kassam üzerine yazdığını lisana getiren Mut, “İzzeddin el-Kassam, Filistin direnişini başlatan isim. İngilizler ve siyonist çeteler tarafından 1935’te şehit edilmiş. İzzeddin el-Kassam, aslında bir Osmanlı vatandaşı olarak dünyaya geldi. Gençlere bu ismi anlatmak, yakından tanınmasını istediğim için aslında bu kitabı yazdım.” sözünü kullandı.
“İsrail’in zihin haritasını çıkartmaya çalıştım”
“İsrail’in Zihin Haritası: Siyonist Edebiyat”ın, dördüncü kitabı olduğunu belirten Mut, şunları kaydetti:
“Allah müsaade verdikçe Filistin edebiyatı üzerine çalışmak istiyorum. Zira Filistin edebiyatında yazılacak çok şey var. Lakin bir parantez açarak bir yandan siyonist edebiyatını çalışmak istedim. Siyonist edebiyatı, şu bakımdan kıymetli. Aslında İsrail, 14 Mayıs 1948’de kurulduğunda bunu bir siyasi sonuç olarak görürüz. Lakin bu bir siyasi sonuç değil, çok uzun yıllar devam eden edebi ve kültürel bir çabanın sonucudur. Siyonizm aslında siyasette doğmuyor. 150, 200 sene öncesinde İngiliz, Alman, Fransız ve Rus edebiyatında siyonizmin ortaya çıktığını görüyoruz. Çok sayıda kitap kaleme alıyorlar ve şunu söylüyorlar, ‘bu mazlum Museviler nereye gidecekler?’ Museviler o periyot zulme maruz kalıyorlar. Bir toprağa muhtaçlıkları olduğu algısı yaratılıyor ve ‘Filistin’e gitmek zorundayız’ diyorlar. Bunun için 1800’lerin başından itibaren büyük bir edebi faaliyet başlatıyorlar. Birinci evvel Filistin’e bir zihinsel dönüş sağlamak istiyorlar. O zihinsel dönüşü sağladıktan sonra da o dönüşü fiziken mümkün kılmaya çalışıyorlar. Bunun için onlarca siyonist müellif ve şair, onlarca kitap var. Ben bu son kitabımda da bunları inceledim. Bir bakıma aslında İsrail’in zihin haritasını çıkartmaya çalıştım.”
Mut, kitabında ayrıyeten siyonist tiyatronun izlerini sürmeye çalıştığını, İsrail’in ulusal marşının öyküsünü ve 30’a yakın, siyonizme katkı sunan ismi incelediğini anlattı.
Son çalışmasında siyonist edebiyat tarihini 1948’e kadar yazdığını söyleyen Mut, çağdaş siyonist edebiyatını daha kapsamlı araştırarak, farklı bir kitapta kaleme alacağını kelamlarına ekledi.
Kaynak: Son Dakika
